Τι είναι τα Τελομερή
Τα τελομερή αποτελούν δομές του DNA, οι οποίες λειτουργούν ως προστατευτικά καλύμματα στο τέλος των χρωμοσωμάτων. Εντοπίζονται στα άκρα του γενετικού μας υλικού και είναι ικανά να διατηρούν την ακεραιότητα του DNA μας. Αποτελούν, μάλιστα, δείκτη, μέσω του οποίου είμαστε σε θέση να μετρήσουμε τη βιολογική μας ηλικία. Όσο μακρύτερα σε μήκος είναι τα τελομερή μας, τόσο μικρότερη χαρακτηρίζεται η βιολογική ηλικία μας. Αντιστρόφως, όσο φθίνει το μήκος των τελομερών μας, επιταχύνεται η γήρανση των κυττάρων μας, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ραγδαία η βιολογική μας ηλικία.
Καθίσταται, λοιπόν, αντιληπτό το γεγονός ότι το μήκος των τελομερών δεν είναι σταθερό. Αντιθέτως, παρουσιάζει διακυμάνσεις μεταξύ των κυττάρων, των οργάνων, των οργανισμών ακόμη και μεταξύ των χρωμοσωμάτων. Τα τελομερή μειώνονται ραγδαία, κατόπιν της έναρξης μίας νόσου. Αυτό συμβαίνει, διότι προκύπτουν όλο και πιο ασταθή χρωμοσώματα, εξαιτίας της εμφάνισης πολλών χρόνιων ασθενειών, οι οποίες οδηγούν σε φλεγμονή.
Επίσης, με την πάροδο της ηλικίας, τα τελομερή συρρικνώνονται ολοένα και περισσότερο, μεταβάλλοντας τη θέση στο χώρο των χρωμοσωμάτων μας. Η προοδευτική αυτή μείωση των τελομερών αποτελεί τον πρωταρχικό λόγο επιτάχυνσης της κυτταρικής γήρανσης και ανάπτυξης νοσημάτων που σχετίζονται με το γήρας, όπως ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Βιολογική Ηλικία
Όσο πιο κοντά, λοιπόν, είναι τα τελομερή όσον αφορά το μήκος τους, τόσο πιο ασταθές γίνεται το DNA. Η συρρίκνωση αυτή των τελομερών αποτελεί το βασική αιτία για την οποία γερνάμε και δεν είναι μονάχα ένα σύμπτωμα του γήρατος.
Εν κατακλείδι, γίνεται σαφές ότι κάποια άτομα μπορεί να έχουν τελείως διαφορετική βιολογική ηλικία, ακόμα κι αν χαρακτηρίζονται από παρόμοια χρονολογική ηλικία. Η βιολογική τους ηλικία συνδέεται άρρηκτα με το μήκος των τελομερών.
Τελομερή – Επιβαρυντικοί Παράγοντες
Η συρρίκνωση των τελομερών μας μπορεί να πυροδοτηθεί από ορισμένους παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μας. Λόγου χάρη, το άγχος, οι τοξικές ενώσεις, το κάπνισμα, η ελλιπής σε πολύτιμα θρεπτικά συστατικά διατροφή, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και η οξείδωση προκαλούν αλλοιώσεις στο DNA, Ειδικότερα, οδηγούν στην ταχεία μείωση του μήκους των τελομερών, με επακόλουθο την επιτάχυνση της έλευσης του γήρατος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, επιδρούν αρνητικά τόσο στην υγεία του ατόμου όσο και στη διάρκεια ζωής του.
Τελομεράση
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ορισμένες παράμετροι οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση του μήκους των τελομερών και κατά συνέπεια μπορούν να επιβραδύνουν ή και να αντιστρέψουν τη διαδικασία κυτταρικής γήρανσης. Μιλάμε για την τελομεράση. Πρόκειται για ένα ένζυμο που εντοπίζεται στα κύτταρα μας και χαρακτηρίζεται από την ιδιότητα να αποκαθιστά τα τμήματα των τελομερών που χάνονται κατά τη διάρκεια των κυτταρικών διαιρέσεων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θωρακίζει την υγεία των τελομερών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα για την αντιμετώπιση του γήρατος εστιάζει στην ανεύρεση ουσιών που συμβάλλουν στην ενεργοποίηση του συγκεκριμένου ενζύμου. Προκειμένου να διατηρηθεί το μήκος των τελομερών και να αντιστραφεί, εν μέρει τουλάχιστον, η διαδικασία γήρανσης των κυττάρων. Μπορεί ο ισχυρισμός να φαντάζει μη ρεαλιστικός. Ωστόσο, οι ανακαλύψεις, που οδήγησαν στο Νόμπελ Ιατρικής το 2009, επέφεραν ως αποτέλεσμα την ανίχνευση της πρώτης ουσίας που συνδράμει στη μερική ενεργοποίηση της τελομεράσης.
Τελομερή – Αντιγηραντική προσέγγιση
Η Αντιγηραντική προσέγγιση υποστηρίζει ότι τόσο η αύξηση της ποιότητας ζωής όσο και η αντιστροφή του γήρατος μπορούν να εξασφαλιστούν. Μέσα από τις διαδικασίες αποκατάστασης της λειτουργίας του σώματος και διατήρησης του μήκους των τελομερών. Παράγοντες, όπως η αποκατάσταση της ισορροπίας των ορμονών, τα μειωμένα επίπεδα φλεγμονής. Ο επαρκής ύπνος, η σωματική άσκηση, η υιοθέτηση μιας θρεπτικής διατροφής και γενικότερα ο σωστός τρόπος διαβίωσης. Αποτελούν το κλειδί για τη διατήρηση του μήκους των τελομερών και κατ’ επέκταση της αντιστροφής της διαδικασίας γήρανσης των κυττάρων.